Έναρξη λειτουργίας τμήματος για την αντιμετώπιση της προβληματικής χρήσης του διαδίκτυου στην Ελλάδα

Ιστοσελίδα τμήματος : Τμήμα προβληματικής χρήσης διαδικτύου – 18 ΑΝΩ

Τμήμα Θεραπείας & Αντιμετώπισης
Προβληματικής Χρήσης Διαδικτύου Για Ενήλικες
στα πλαίσια της μονάδας απεξάρτησης «18 Άνω» Ψ. Ν.Α.
1. Φαινόμενο- Υποψήφιοι Όροι
Παρόλο που ο όρος «εξάρτηση» έχει παραδοσιακά χρησιμοποιηθεί για να περιγράψει το βιολογικό εθισμό από μία ή περισσότερες ουσίες (Holden, 2001), έχει χρησιμοποιηθεί και για την «υπερβολική» χρήση των υπηρεσιών του διαδικτύου. Μία ποικιλία όρων έχει διατυπωθεί, προκειμένου να απεικονίσει αυτή τη συμπεριφορά, όπως «εξάρτηση από το διαδίκτυο» ‘‘Internet addiction’’ (Bai, Lin, & Chen, 2001; Mitchell, 2000; Shapira, Goldsmith, Keck, Khosla, & McElroy, 2000; Young, 1998), «παθολογική χρήση του διαδικτύου» ‘‘pathological Internet use’’ (Davis, 2001), «προβληματική χρήση του διαδικτύου» ‘‘problematic Internet use’’ (Davis, Flett, & Besser, 2002), «παρορμητική χρήση του διαδικτύου» “compulsive internet use” (Widyanto, L., & Griffiths, M., 2006), «εξάρτηση από τον κυβερνοχώρο» “cyberspace addiction” (Davis, Flett, & Besser, 2002. Hur, 2006) και «διαταραχή της εξάρτησης από το διαδίκτυο» “internet addiction disorder” (Goldberg, 1996). «Εξάρτηση από το διαδίκτυο είναι η αδυναμία ελέγχου της χρήσης του ιστού, που οδηγεί σε αισθήματα πίεσης, άγχους και δυσλειτουργικές συμπεριφορές σε καθημερινές δραστηριότητες» (Shapira, N., Lessig, M., Goldsmith, T., Szabo, S., Lazoritz, M., Gold, M. et al ., 2003). Ένας άλλος ορισμός είναι «η παρορμητική υπέρχρηση του διαδικτύου, της οποίας η στέρηση ακολουθείται από ευερέθιστη ή δυσθυμική συμπεριφορά» (Mitchell, 2000, p. 632).

2. Προτεινόμενα Διαγνωστικά Κριτήρια

Το 1998, η Young πρότεινε μία δέσμη κριτηρίων για τη διάγνωση της εξάρτησης από το διαδίκτυο, στη βάση των κριτηρίων του DSM-IV (American Psychiatric Association, 1995), για την παθολογική χαρτοπαιξία (Young, 1998). Ειδικότερα επέλεξε οκτώ από τα δέκα κριτήρια της «παθολογικής χαρτοπαιξίας», τα οποία αξιολόγησε ως πιο κατάλληλα για την περιγραφή της παθολογικής χρήσης του μέσου: προσκόλληση στον παγκόσμιο ιστό, μία ανάγκη για αυξημένο χρόνο παραμονής σε σύνδεση ώστε να επιτευχθεί ένα επίπεδο ικανοποίησης, επανειλημμένες αποτυχημένες προσπάθειες περικοπής του χρόνου παραμονής, ευερεθιστότητα, κατάθλιψη ή ύφεση της διάθεσης όταν η χρήση περιορίζεται, παραμονή στη σύνδεση περισσότερο από όσο αρχικά ήταν προγραμματισμένο, διακινδύνευση μίας δουλειάς ή μίας εργασίας εξαιτίας της χρήσης του ιστού, ψευδείς δηλώσεις στους άλλους σε σχέση με τον πραγματικό χρόνο χρήσης, και παραμονή στη σύνδεση ως ένας τρόπος ρύθμισης της διάθεσης. Η Young υποστήριξε, ότι η πλήρωση πέντε των οκτώ αυτών κριτηρίων, είναι ικανή για την τοποθέτηση της διάγνωσης.

3. Επιδημιολογικά Μεγέθη

Όσοι ορίζουν το διαδίκτυο ως ανεξάρτητη διαγνωστική κατηγορία, έχουν αναπτύξει εκτιμήσεις σε σχέση με την επικράτηση της. Τα ποσοστά ωστόσο αυτά της επικράτησης ποικίλουν: από3% (Mitchell, 2000. Whang et al, 2003), 8.1% (Morahan-Martin & S chumacher, 2000, Tsai and Lin, 2001), 9.8% (Anderson, 2001), 13% (Scherer & Bost1997), 15% (Bai et al, 2001), 25–30% (Chou, 2001), εώς και 80% (Young, 1998).

4. Αίτια
Σε μία προσπάθεια ακριβέστερου προσδιορισμού των αιτίων του φαινομένου της εξάρτησης από τον ιστό, προτάθηκε η αναζήτησή τους μέσα από το φίλτρο του ψυχοκοινωνικού μοντέλου (Beard, 2005. Douglas et al., 2008). Στο εν λόγω μοντέλο προστέθηκε η παράμετρος της εθιστικής φύσης του ίδιου του διαδικτύου. Ειδικότερα, ένας αριθμός διαταραχών φαίνεται να συνδέεται με την κατάχρηση του διαδικτύου. Συχνή είναι η συννοσηρότητα με διαταραχές της διάθεσης, ειδικότερα διπολικού τύπου, καθώς και κοινωνική φοβία (Morahan-Martin, 2005, Shapira et al., 2000). Σημειώνεται ότι μία μεγάλη μερίδα ανθρώπων που είναι εθισμένοι στη χρήση του διαδικτύου, πληρούν επίσης τα κριτήρια για διαταραχές της εξάρτησης από ψυχοτρόπες ουσίες (Anderson, 2001; Bai et al., 2001). Ο κρισιμότερος ίσως, ψυχολογικός, προβλεπτικός παράγοντας για τον εθισμό στο διαδίκτυο, είναι η ανάγκη μετριασμού έντονων αρνητικών συναισθημάτων (Morahan- Martin, 2005). Ουσιαστικά το διαδίκτυο επιτρέπει στα άτομα, που πιέζονται από την πραγματικότητα που βιώνουν, εξωτερική ή εσωτερική, να αποσυμπιέζονται (Young, 1997).
Αξίζει, ωστόσο να επισημανθούν και χαρακτηριστικά του διαδικτύου, που ενδεχομένως το καθιστούν προσκλητικό-προκλητικό για το χρήστη. Ως ένας κύριος λόγος συμμετοχής σε διαδικτυακούς τόπους, καταγράφεται το διαδραστικό του κομμάτι, μέσα από την παροχή βοήθειας, τη φιλία και τη σύναψη σχέσεων (Ridings and Gefen, 2004). Για την καλύτερη κατανόηση των σχέσεων αυτών, έχουν επινοηθεί οι εννοιολογικές κατασκευές της «Παρουσίας» (Presence), της «Ροής» (Flow) και της «Παρελκυστικότητας- Αναβλητικότητας» (Procrastination). Η έννοια της «παρουσίας» αφορά στην υποκειμενική αίσθηση εμπλοκής σε ένα εικονικό περιβάλλον. «Τα διάμεσα, εικονικά δεδομένα, βιώνονται ως αληθινά και η αυτοσυνειδησία κάποιου απορροφάται σε έναν άλλο κόσμο» (Draper, Kaber, & Usher, 1998). H έννοια της ροής (Flow) περιγράφει μία κατάσταση εσωτερικής ευχαρίστησης, σε σχέση με μία εξελισσόμενη την ίδια στιγμή , «αυτοτελική» δραστηριότητα, που συνοδεύεται απόαπώλεια της αίσθησης του χρόνου και της συνειδητότητας (Thatcher et al., 2008). Η παρελκυστικότητα- αναβλητικότητα (Procrastination), αναφέρεται στην ανικανότητα ενός ατόμου, να μετατρέψει τη μη πρόθεση για δράση, σε πραγματική δράση (Blunt & Pychyl, 2005). Δεν πρόκειται ωστόσο για την απόλυτη αποφυγή μίας δραστηριότητας, αλλά μάλλον για την καθυστέρησή της ολοκλήρωσής της (Lavoie & Pychyl, 2001).
5. Διαφοροδιάγνωση
Σε κάθε περίπτωση, και παρά τις εισηγήσεις για την θεώρηση μίας νέας διαγνωστικής κατηγορίας, που να αφορά την κατάχρηση του μέσου (Bai et al., 2001), αυτή δεν έχει συμπεριληφθεί στο DSM-IV ή τις πιο πρόσφατες αναθεωρήσεις του.
Ειδικότερα, έχει παρατηρηθεί, ότι η κατάχρηση υπηρεσιών του ιστού, μοιράζεται κάποια κοινά χαρακτηριστικά με τις διαταραχές ελέγχου των παρορμήσεων (Beard & Wolf, 2001; Shapira et al., 2000; Treuer et al.,2001). Η παρατήρηση αυτή, ώθησε κάποιους μελετητές να προτείνουν την καταγραφή της προβληματικής χρήσης του, ως άτυπης διαταραχής του ελέγχου των παρορμήσεων, σχετιζόμενης με την υπέρμετρη χρήση του μέσου. Αναλυτικότερα, το 2005 ο Rice, τονίζοντας την παρορμητική διάσταση, όπως και η Young, όρισε την εξάρτηση από το διαδίκτυο ως «την τάση προς μία παρορμητική χρήση του διαδικτύου, που παρεμποδίζει τη δυνατότητα κάποιου να έχει μία φυσιολογική ζωή». Στο ίδιο μήκος κύματος, η προβληματική χρήση του διαδικτύου ορίστηκε ως «μία διαταραχή του ελέγχου των παρορμήσεων, κατά την οποία το άτομο βιώνει μία κλιμακούμενη ένταση ή διέγερση πριν από τη χρήση του ιστού και μία αίσθηση ικανοποίησης ή ανακούφισης μετά την ολοκλήρωση της συμπεριφοράς (Shapira et al., 2003, σελ. 212). Σημειώνεται ωστόσο, ότι προκειμένου να τοποθετηθεί η διάγνωση της διαταραχής του ελέγχου των παρορμήσεων σε σχέση με τη χρήση του διαδικτύου, προτάθηκε ως κριτήριο αποκλεισμού η μη εκδήλωση της συμπεριφοράς στα πλαίσια άλλης πρωτεύουσας διαταραχής (Shapira et al., 2003, σελ. 213).
Παράλληλα ωστόσο, αναπτύχθηκαν και άλλες διαγνωστικές προτάσεις για τον ακριβέστερο προσδιορισμό της «υποψήφιας» διαταραχής. Αναλυτικότερα, ο Goldberg το 1996 όρισε τη διαταραχή της εξάρτησης από το διαδίκτυο, ως μία συμπεριφορά εθισμού, που εδραιώνεται σαν μηχανισμός διαχείρισης του άγχους, δανειζόμενος κριτήρια από τις διαταραχές της εξάρτησης από ουσίες του DSM-IV (Garrison & Long, 1995, Goldberg, 1996). Στην ίδια κατεύθυνση ο Griffiths το 1998 πρότεινε, ότι κάθε συμπεριφορά χρήσης του ιστού που ικανοποιεί έξι πυρηνικά στοιχεία εξάρτησης: Συστηματικότητα, τροποποίηση της διάθεσης, ανθεκτικότητα, συμπτώματα στέρησης, συγκρούσεις και υποτροπές, χαρακτηρίζεται λειτουργικά εξαρτητική. Το 2000 μάλιστα, ο ίδιος θεωρητικός διατύπωσε τον όρο τεχνολογικές εξαρτήσεις, υποστηρίζοντας ότι εκεί περιλαμβάνεται και η εξάρτηση από τον παγκόσμιο ιστό, ως μία ευρεία υποκατηγορία συμπεριφορικών εξαρτήσεων (Griffiths, 2000). Τέλος, μία άλλη μερίδα επιστημόνων προτείνει την εγγραφή της διαταραχής στα πλαίσια των ψυχαναγκαστικών- καταναγκαστικών διαταραχών. Το κύριο επιχείρημα της πρότασης αυτής είναι η ύπαρξη μίας διέγερσης, που εξουδετερώνεται από μία τη συμπεριφορά της χρήσης του διαδικτύου με ένα καταναγκαστικό τρόπο.
6. Εθιστικές εφαρμογές του διαδικτύου

Ειδικότερα, όσον αφορά τις εφαρμογές με αλληλεπιδραστικό χαρακτήρα, όπως το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο και τα δωμάτια άμεσης ηλεκτρονικής συζήτησης «chatrooms», φαίνεται ότι το χαρακτηριστικό, που κυρίως ευθύνεται για την εθιστική τους φύση, είναι η κοινωνικοποιητική τους δυνατότητα (Grohol, 2005). Το συμπέρασμα αυτό ενισχύεται και από άλλα ερευνητικά ευρήματα, που αναδεικνύουν την ηλεκτρονική κοινωνικοποίηση, ως έναν από τους μαγνήτες, που εξηγούν την εξαρτησιογόνο φύση του ιστού (Preece, 2000). Στην ίδια κατεύθυνση, είναι χαρακτηριστική η δραματική αύξηση των ιστοσελίδων με διαδραστικό – κοινωνικοποιητικό χαρακτήρα στην περίοδο 2005-2006 (Walker, 2006). Στο σημείο αυτό, αξίζει να σημειωθεί η πεποίθηση, ότι οι δυνατότητες του ιστού, όσο κοινωνικοποιητικές είναι σε ηλεκτρονικό επίπεδο, τόσο απομονωτικές μπορεί να καταλήξουν να είναι σε πραγματικό (Grohol, 2005. Douglas et al, 2008).

Ειδικότερα, σημειώνεται η μεγάλη ανάπτυξη που γνωρίζουν τα τελευταία χρόνια τα παιχνίδια σε σύνδεση. Τα παιχνίδια στο διαδίκτυο αξιοποιούν τις δυνατότητες εικόνας και ήχου των υπολογιστών, προκειμένου να διασκεδάσουν τους παίκτες. Επιπρόσθετα, οι πιο πρόσφατες εκδόσεις συνδέουν παίκτες οικουμενικά. Όλο και περισσότεροι άνθρωποι, ειδικότερα έφηβοι, δαπανούν μεγάλες ποσότητες χρόνου συμμετέχοντας σε τέτοια παιχνίδια (Lenhart, Madden, & Hitlin, 2005).

Τα παιχνίδια σε σύνδεση μπορούν ίσως να οριστούν σαν παιχνίδια video ή υπολογιστή, τα οποία προϋποθέτουν ένα δίκτυο υπολογιστών ή πιο συχνά το διαδίκτυο. Το είδος αυτό παιχνιδιού παρέχει τη δυνατότητα αντιπαράθεσης με άλλους παίκτες, χωρίς αυτοί να βρίσκονται στον ίδιο χώρο ή ακόμα και στην ίδια ήπειρο (Weibel, Wissmath, Habegger, Steiner, Groner, 2008). Οι πρώτες εκδόσεις ήταν παιχνίδια ρόλων, όπου ο παίκτης αντιστοιχίζονταν με μία φιγούρα μέσα στο παιχνίδι, της οποίας είχε τον έλεγχο (RPG) (Weibel, Wissmath, Habegger, Steiner, Groner, 2008).

Οι πρόσφατες εκδόσεις παιχνιδιών σε σύνδεση χαρακτηρίζονται από πιο περίπλοκα και γραφικά ρεαλιστικότερα, εικονικά περιβάλλοντα (VE), που αναπαριστούν τόσο σκηνικά της καθημερινότητας (π.χ Second Life), όσο και σκηνικά επιστημονικής φαντασίας (π.χ. lineage, World of Warcraft, Everquest). Τα εικονικά αυτά περιβάλλοντα κατοικούνται από ηλεκτρονικές παρουσίες, δηλαδή εικονικούς χαρακτήρες, που ωστόσο ελέγχονται και καθοδηγούνται από ανθρώπους (Weibel, Wissmath, Habegger, Steiner, Groner, 2008). «Παρόλο που οι παρουσίες αυτές στο παιχνίδι μπορούν να δίνουν την εντύπωση, ότι ελέγχονται από τον υπολογιστή, πολλές ελέγχονται από ανθρώπους, που παίζουν, αναπτύσσοντας χαρακτήρες, που λαμβάνουν μέρος στις περιπέτειες του παιχνιδιού (Tamborini & Skalski, 2006, p. 232).

Πλέον, πολλά παιχνίδια σε σύνδεση συνιστούν διαδικτυακές κοινότητες. Το γεγονός αυτό, τα καθιστά κοινωνικές δραστηριότητες, διαφοροποιώντας τα από τα μονοατομικά ηλεκτρονικά παιχνίδια (Weibel, Wissmath, Habegger, Steiner, Groner, 2008). Η χρήση εικονικών χαρακτήρων (avatars) για διάδραση, στα πλαίσια μαζικά παιζόμενων, διαδικτυακών παιχνιδιών ρόλων (MMORPGs) έχει προσλάβει εκρηκτικές διαστάσεις, κυρίως μεταξύ των εφήβων (Lenhart et al., 2005). Σημειώνεται ότι, ο μέσος χρόνος συμμετοχής σε τέτοια παιχνίδια κυμαίνεται στις 22 ώρες την εβδομάδα (Yee, 2006).

Ως κύρια αιτία, για την μαζική και πολύωρη παραμονή σε εικονικά περιβάλλοντα παιχνιδιών ρόλων, προβάλλεται η δυνατότητα αντιπαράθεσης με άλλους, παράλληλα ηλεκτρονικά παρόντες, παίκτες (Chan & Vorderer, 2006, Heeter, 1992, Vorderer, Hartmann, & Klimmt, 2006). Ειδικότερα, φαίνεται ότι η ηλεκτρονική αντιπαλότητα με άλλους παίκτες αυξάνει την εμπλοκή, την απόλαυση και την αίσθηση ηλεκτρονικής παρουσίας (Weibel, Wissmath, Habegger, Steiner, Groner, 2008). Παράλληλα φαίνεται, ότι η αντιπαράθεση με άλλους παίκτες ενισχύει τα επίπεδα του «Flow» (αυτελική επανάληψη της δράσης, με στόχο την εμπειρία απόλαυσης, στην οποία αυτή καταλήγει) (Weibel, Wissmath, Habegger, Steiner, Groner, 2008).

7. Τι γίνεται στην Ελλάδα. Διείσδυση του διαδικτύου στον πληθυσμό, Προφίλ των χρηστών.

Στην Ελλάδα, πολύ υψηλό είναι το επίπεδο χρήσης των νέων τεχνολογιών στις νεαρές ηλικίες. Ειδικότερα οι ηλικίες 16-24 προσεγγίζουν τον ευρωπαϊκό μέσο όρο χρήσης. Συγκεκριμένα, στους νέους ηλικίας 16-20 ετών η χρήση Η/Υ και η πρόσβαση στο διαδίκτυο αγγίζει το 90% και 76% του γενικού πληθυσμού αντίστοιχα. Αξίζει να σημειωθεί ότι στους νέους ηλικίας 16-24 η καθημερινή χρήση του διαδικτύου εκτιμάται το 2007 στο 65% από 46% το 2005, παρουσιάζοντας σημαντική αύξηση κατά την τριετία μελέτης (Μελέτη του Παρατηρητηρίου για την ΚτΠ αναφορικά με το προφίλ των Ελλήνων χρηστών διαδικτύου, βάσει της μέτρησης των δεικτών του σχεδίου δράσης i2010 για το 2007). Στις νεαρές ηλικίες παρατηρείται έντονη χρήση των νέων τεχνολογιών ακόμη και από άτομα χαμηλότερου μορφωτικού επιπέδου, το οποίο συνεπάγεται ότι στις νέες γενιές το επίπεδο εξοικείωσης με τις νέες τεχνολογίες δεν επηρεάζεται τόσο έντονα από το μορφωτικό επίπεδο (Μελέτη του Παρατηρητηρίου για την ΚτΠ αναφορικά με το προφίλ των Ελλήνων χρηστών Internet, βάσει της μέτρησης των δεικτών του σχεδίου δράσης i2010 για το 2007).
Ανοδική είναι η τάση χρήσης των νέων τεχνολογιών στο σύνολο σχεδόν των περιφερειών της χώρας. Τα υψηλότερα ποσοστά στη χρήση διαδικτύου εμφανίζονται στις περιφέρειες Αττικής (41,2%), Νοτίου Αιγαίου (31,4%) και Κεντρικής Μακεδονίας (29,7%) (Μελέτη του Παρατηρητηρίου για την ΚτΠ αναφορικά με το προφίλ των Ελλήνων χρηστών Internet, βάσει της μέτρησης των δεικτών του σχεδίου δράσης i2010 για το 2007). Επιπρόσθετα στις αγροτικές περιοχές, παρόλο που η καθημερινή χρήση του διαδικτύου εξακολουθεί να κυμαίνεται σε πιο χαμηλό επίπεδο από τις υπόλοιπες περιοχές της χώρας, εντούτοις παρουσιάζει από το 2005 μεγάλη αύξηση της τάξης των 11 ποσοστιαίων μονάδων (Μελέτη του Παρατηρητηρίου για την ΚτΠ αναφορικά με το προφίλ των Ελλήνων χρηστών Internet, βάσει της μέτρησης των δεικτών του σχεδίου δράσης i2010 για το 2007).
Γενικότερα η ευρυζωνική διείσδυση στην Ελλάδα ανέρχεται στα επίπεδα του 11,15%1 την 1η Ιουλίου 2008. Το συνολικό μέγεθος των σταθερών ευρυζωνικών γραμμών ανέρχεται σε 1.245.9743, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 63,8% σε σχέση με το προηγούμενο έτος και κατά 22,5% σε σχέση με το προηγούμενο εξάμηνο. Αναμένεται ότι το μέγεθος των λοιπών τεχνολογιών θα διαφοροποιηθεί αρκετά έως το τέλος του 2009. Θα πρέπει να σημειωθεί την 1η Ιανουαρίου 2008 υπήρχαν 79.212 ευρυζωνικών συνδέσεων μέσω δικτύων κινητής τηλεφωνίας. Το μέγεθος αυτό έχει αυξηθεί και εκτιμάται περί των 120.000 την 1η Ιουλίου 2008 (Παρατηρητήριο για την Κοινωνία της Πληροφορίας, Μάιος 2008).

8. Έρευνες & Μονάδες Αντιμετώπισης στην Ελλάδα

Το σύνολο των παραπάνω στοιχείων είναι ενδεικτικό των μεγεθών που ενδέχεται να προσλάβει η κατάχρηση του διαδικτύου στην ελληνική επικράτεια. Εύλογα, η δυνητική έκταση του φαινομένου σε συνδυασμό με τις σοβαρές του συνέπειες, επιβάλλουν την διενέργεια, αφενός ψυχολογικών μελετών κατανόησης του, αφετέρου τη δημιουργία εξειδικευμένων φορέων για την αντιμετώπισή του.
Δύο έρευνες έχουν διεξαχθεί και δημοσιευθεί στην Ελλάδα, με δείγμα ωστόσο αποκλειστικά εφηβικό πληθυσμό. Η πιο πρόσφατη έρευνα σε 2.200 παιδιά 12-18 ετών στη Θεσσαλία διαπίστωσε εθισμό σε ποσοστό από 5,9% μέχρι 11,7% των εφήβων, δηλαδή ποσοστό μέχρι και 11 φορές μεγαλύτερο από τα παιδιά της Αθήνας. Ο γιατρός κ. Κωνσταντίνος Σιώμος, που διεξήγαγε την έρευνα στο πλαίσιο της διδακτορικής διατριβής του στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, σχολιάζει ότι «σε μια χώρα όπως η Ελλάδα, με πολύ χαμηλή διείσδυση του Διαδικτύου, τέτοια ποσοστά εθισμού κρίνονται πολύ υψηλά». Μια πιθανή εξήγηση των παραπάνω σχετίζεται με το γεγονός, ότι στην ελληνική περιφέρεια τα παιδιά εξακολουθούν να έχουν περιορισμένες δυνατότητες για δραστηριότητες εκτός σχολείου, γι’ αυτό και αναζητούν διεξόδους στο Διαδίκτυο. Σε παλαιότερη έρευνα που έγινε από τη μονάδα εφηβικής υγείας με δείγμα και πάλι 1029 εφήβους από την περιοχή της πρωτεύουσας, βρέθηκε ότι 1% των εφήβων παρουσιάζουν συμπτώματα εθισμού στο διαδίκτυο.
Τονίζεται αναφορικά της διάστασης, που τείνει να προσλάβει το φαινόμενο, η ίδρυση δύο εξειδικευμένων, νέων, δομών εφήβων στην Ελλάδα, σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Ειδικότερα, Ο αριθμός των εφήβων, που έχουν απευθυνθεί στη Μονάδα Εφηβικής Υγείας του Νοσοκομείου Παίδων Α. Κυριακού, έχει ξεπεράσει τους 50. Σημειώνεται, ότι η μονάδα αυτή είναι η παλιότερη από τις δύο υπάρχουσες δομές και η μοναδική στην Αθήνα, απευθυνόμενη ωστόσο αποκλειστικά σε εφήβους (κυρία Άρτεμις Τσίτσικα, κ. Γ. Κόρμας υπό τη διεύθυνση του καθηγητή κ. Δ. Καφετζή). Πρόσφατα, ωστόσο άνοιξε στη Θεσσαλονίκη το πρώτο εξειδικευμένο ψυχιατρικό ιατρείο αντιμετώπισης του εθισμού παιδιών και εφήβων στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές και στο Διαδίκτυο.
Το ιατρείο στελεχώνεται από διεπιστημονική ομάδα επαγγελματιών Ψυχικής Υγείας διαφορετικών ειδικοτήτων με επιστημονικά υπεύθυνο τον κ. Κρ. Χριστιανόπουλο και υπεύθυνο σχεδιασμού και οργάνωσης τον κ. Σιώμο. Κύριοι στόχοι του ιατρείου αποτελούν η εξέταση όλων των εφήβων 10-18 ετών με προβληματική χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών και του Διαδικτύου, η διάγνωση με βάση συγκεκριμένες επιστημονικές κλίμακες και βέβαια η θεραπευτική αντιμετώπιση των διαγνωσμένων περιπτώσεων εθισμού στο Διαδίκτυο. Το ειδικό ιατρείο λειτουργεί κάθε Πέμπτη 9 π.μ.- 2 μ.μ. στον χώρο των Εξωτερικών Ιατρείων της Ψυχιατρικής Κλινικής Παιδιών και Εφήβων του Ιπποκράτειου Νοσοκομείου.
Συμπερασματικά τόσο οι έρευνες, όσο και οι μονάδες που αναφέρονται στην Ελλάδα στοχέυουν σε πληθυσμό εφήβων.

9. Η πρόταση στα πλαίσια του «18 άνω».

Με αφετηρία την προοδευτική αύξηση της προσβασιμότητας στο διαδίκτυο, και μάλιστα όλο και νωρίτερα ηλικιακά, τα δεδομένα που αφορούν της νεότερες γενιές ενηλίκων στη χώρα, πρόκειται να αλλάξουν ολοκληρωτικά. Το γεγονός αυτό, μοιραία καθιστά τους ενήλικες του σήμερα περισσότερο ευάλωτους στην εξάρτηση από τον ιστό, σε σχέση με τους ενήλικες του παρελθόντος και αντίστοιχα τους ενήλικες του μέλλοντος σε σχέση με τους ενήλικες του παρόντος. Η παράλληλη με την ωρίμανση του πληθυσμού, αύξηση της ευαλωτότητας στην κατάχρηση του ιστού, επιβάλλει το άνοιγμα εξειδικευμένων δομών αντιμετώπισης του φαινομένου, του οποίου οι διογκούμενες διαστάσεις δεν έχουν καν περιγραφεί για τους ενήλικες. Επιπρόσθετα, καμία δομή για ενήλικες δεν υπάρχει στη χώρα, ενώ με βεβαιότητα η κατάχρηση του διαδικτύου δεν είναι «παιδική ή εφηβική νόσος», αν και σίγουρα κάνει την εμφάνισή της σαν τέτοια, πιθανότατα εξαιτίας των υψηλότερων επιπέδων εξοικείωσης όχι των νέων, αλλά των νεότερων γενεών με τον παγκόσμιο ιστό.
Σε συνάρτηση με τα παραπάνω επισημαίνεται, ότι σύντομα ο χαρακτήρας του ιστού πρόκειται να αλλάξει πολλαπλασιάζοντας τις δυνατότητές του, παράλληλα με τα εθιστικά του σημεία. Ειδικότερα, ο ιστός (internet) θα εξελιχθεί σε πλέγμα (breed), αφού στα πλαίσια των λειτουργιών του internet θα ενταχθεί η τηλεόραση και οι τηλεπικοινωνίες. Η «μετάλλαξη» αυτή του ιστού σε «πλέγμα» έχει ήδη ξεκινήσει με την εισαγωγή στην κυκλοφορία κινητών τηλεφώνων που επιτρέπουν τη μόνιμη σύνδεση σε διαδικτυακές εφαρμογές.
Σημειώνεται ότι μία μεγάλη μερίδα ανθρώπων που είναι εθισμένοι στη χρήση του διαδικτύου, πληρούν επίσης τα κριτήρια για διαταραχές της εξάρτησης από ψυχοτρόπες ουσίες (Anderson, 2001; Bai et al., 2001), και άλλες διαταραχές του ελέγχου των παρορμήσεων, όπως η παθολογική χαρτοπαιξία (Morahan-Martin, 2005). Υποστηρίζεται μάλιστα, ότι οι χρήστες εκείνοι με προφίλ, που περιλαμβάνει τις εν λόγω διαταραχές, έχουν ήδη κάνει το πρώτο βήμα για την υπερβολική χρήση του (Pratarelli & Browne, 2002).
Σε ακολουθία με τα παραπάνω ξεκινά η υποδοχή εξαρτημένων από τον ιστό σε χώρο της μονάδας, για ψυχοθεραπευτική εκτίμηση και αντιμετώπιση.

Στοιχεία Επικοινωνίας:

Βουρνάζου 37-Αμπελόκηποι

Τηλ. 210.6448980, 210.6448003, Fax. 210.6448242).

Ιστοσελίδα τμήματος : Τμήμα προβληματικής χρήσης διαδικτύου – 18 ΑΝΩ